Wat ik nu vertell, dat is wiss de Wahrheid. Un wat de Wahrheid is, dat is siet 1585 in schreven Schrift overlevert. Vörher wurr de Geschicht in de Familjen van Mund to Mund wiedergeven. Rund 700 Jahr lang. Denn de Begünn van de Theelacht to Nörden word up dat Jahr 884 fastleggt.

Un dat kwamm so:
Damaals harren de Fresen al vööl Jahren unner de Normannen to lieden. De stammden ut Kuntreien, waar vandaag Dänemark, Sweden un Norwegen liggen. De Fresen nöömden se „Noordmannen“. Neet blot in de Küstenstreken fullen de Rapalljes in, se drungen ok over de Stromen wied in dat Binnenland in, heel bit na Köln. Toeerst kwammen se as Kooplüü un Hannelslüü. Denn aver wurr dat anners. Mit vööl felle Schepen wurren grote Koppels van Kriegers an de Küsten brocht. Van daar drungen se wieder in dat Binnenland vör, sodraa as se en seker Stüttpunkt upboot harren. Well sük de Angriepers entegen stellde, de wurr sünner Gnaad umbrocht. Wat de Minsken neet freeiwillig gaffen, wurr hör eenfach wegnohmen. De Normannen hauden de Minsken dood, brochen Schann over de Frolüü, settden Huus un Hoff in Brand. Well sük vör de Normannen neet duken dee, de dwungen se, en Ring van Wilgentacken um de Hals to dragen, dat se hum, wenn se eets wullen, an de nahste Boom uphangen kunnen. Gefangene wurren slimm behannelt. Thielmar van Merseburg gifft Bericht daarover, dat de Normannen in Stade 994 all Gefangene de Hannen ofslaan un Nösen un Ohren ofsneden hebben.
An de Küst harren de Minken Jahrhunnerte lang disse quade Tieden in Erinnern. De Normannen kwammen alltied unverwachts, roovden, wat se bruken kunnen, un trucken wieder. Se fullen neet blot in Freesland in, man in dat hele westlike Europa bit hen na de Engelske Eilanden. 845 verneelden se Hambörg. 880 fuhren se mit hör Schepen de Elv anhoog un slogen de Sassen. Oostfreesland höörde unnerdes al lang to dat Frankenriek. Wegen de Gefahr van de Normann höövden se blot in hör egen Rebett Heerfolge to leisten. Dat was van Belang, de Normannen mögelkst al an de Küst uptohollen. Keen Frees düürs langer van sien Huus weggahn, as dat he bit to de tokomen Tide weert torügg wesen kunn. Blot mit Hoogwater was dat de Normannen ja mögelk, ut de open See over dat Wadd an de Küst to gelangen. Dat Christendom was al in Freesland to Huus. De westlike Deel stunn unner dat Bisdoom Münster, de oostlike un noordlike unner dat Bisdoom Bremen. En lüttje Deel an Süüdkant höörde to dat Bisdoom Ossenbrügge. Dat Rebett um Nörden, wat toeerst to Münster höörde, was to dat Bisdoom Bremen komen, as de Leybucht bit na Nörden vördrung. In Bremen was um 865 Rembertus Bischof. Van Tied to Tied muss he in de Karken van sien Bisdoom Sendgericht hollen. So kwamm ’t, dat he 884 in Nörden was. För de Minsken in dat Noorderland was dat en gode Gelegenheid, to de Gerichtsdagen binanner to komen. Denn kunnen se sük beraden, se kunnen hör Basen wählen un sük up en Krieg vörbereiden, van de se meenden, dat he hör de Freeiheid brengen sull.
Se vertellden de Bischof van hör Nood, un de gaff hör Mood, de Normannen mit Gewalt quiet to worden. De Bischof boog sien Knejen up de Wall, waar dat Gericht tosamen komen was. He was vull van Inbrunst in sien Gebedd. Dat kunnen de Minsken naderhand sehn:
Sien Knejen wassen deep in de Steen drungen. Dat was en Teken van Gott! Noch vandaag kann elk un een de Steen up de Olle Karkhoff in Nörden ankieken un gewahren, waar sien Knejen indrückt wassen. Mit grote Mood gungen de Fresen nu tegen de Normannen vör. De harren woll de Overmacht, man se harren nix keen Kans tegen dat Verlangen na Freeiheid.
De Fresen harren blot Seisen, Döskflegels un anner Gereedskuppen van de Buurderee as Wapens, man de Brass un de Mood kregen Flögels dör dat Lengen na Freeiheid. Se repen „Lever dood as Slaav!“ – so fullen se over de Feend her. Mennig van de Normannen sprung fell in de Schepen, man se kunnen de gleinig dülle Fresen neet entkomen un wurren doodmaakt. 10 377 dode Normann en wassen dat Reseltat. Dat all geböhrde in de Hilgenrieder Buggt, 12 Kilometers van Nörden weg. Dat Land, dat vandaag al lang achter Dieken liggt, wurr de Keerls ut dat Noorderland för hör Verdennsten to egen maakt. Dat sünd de Theellannen! De Slacht geböhrde nananner in verschillen Landstreken rund de Buggt. Daarum wurren an de Siegers ok de Theelen vergeven, waar se sülvst fuchten harren. So is dat Arvrecht entstahn, alltied mit de Theelen, welke de Buren tosproken wurr. Dat was denn later dat Gemeenegendoom van de Theelacht, ut dat se de Hüren betrucken. Disse Hüren worden siet olle Dagen bi de Vörjahrsutgaven un de Harvstutgaven an de berechtigte Arvburen utbetahlt. In ’t Vörjahr, alltied söven Daag vör Kaarfreedag, worden de Linteler, Gaster, Eber un Hover Theele utgeven; in d’ Harvst, an Middeweek un Freedag in de Week of Vörweek vör Wiehnachten, de Ekeler, Neeigroder, Oosthover un Trimser Theele. Dat freeske Arvrecht bestimmt de jungstgeboren Söhn as Arv. Unnerdes gifft dat ok Koopburen, de hör Familjen in de verleden Jahrhunnerte Andelen van Arvburenfamiljen overnomen hebben. De unnerliggen neet dat Arvburenrecht. De hör Andelen worden na dat Börgerlike Recht verarvt. Koopburen hebben blot minn Rechten in de Theelacht. Se düren neet wählen of sük wählen laten. Ik hebb Jo to Begünn vertellt, dat ik wiss de Wahrheid over de Theelacht to Gehöör brengen wull. Man de Wahrheid is, dat gifft keen Wahrheid. Wo de Theelacht entstahn is, dat versackt in de Daak van Sage un Overlevern. Wi weten ja, dat faak mojer un glorioser vertellt, wenn de Geschicht in sproken Woord wiedergeven word. Un doch sall woll en Körrelke Wahrheid daaran wesen. Dat seggt ok de Wetenskupp, de faken over de Theelacht försket un publizeert hett. Mag dat ok anner Mögelkheiden geven, so gahn se doch alltied weer up de Normannen an de oostfreeske Küst torügg. Ik seeg hento nu keen Grund, disse Geschicht würkelk in Twiefel to trecken. Man ok sünner Bewiesen is de Geschicht um de Theelacht hoog interessant un upregend, de elk geern hören un wiedervertellen mag.

Van Dr. Hans-Hermann Briese